Pierwszy rok życia malucha nazywany jest okresem melodii. Ekspresja dziecka jest bardzo melodyjna, stąd jego nazwa. W tym czasie dziecko intensywnie rozwija funkcje aparatu mowy, których dojrzewanie jest jednym z warunków pojawienia się mowy.
Zwróć uwagę na reakcje słuchowe dziecka w wieku 0-3 miesiące
- Czy reaguje na głośne dźwięki, na przykład przerywając ssanie?
- Czy reaguje, gdy do niego zagadują najbliżsi? Na przykład zatrzymuje ruch i przysłuchuje się lub odwrotnie: jest pobudzone ruchowo, gdy usłyszy znajomy głos?
Zwróć uwagę na reakcje słuchowe dziecka w wieku 4-6 miesiące
- Czy odwraca głowę szukając źródła dźwięku, jak na przykład potrząsanie grzechotką, dźwięk pozytywki, niecodzienne odgłosy?
- Czy reaguje na zmianę tonu głosu osoby, która do niego przemawia?
- Czy reaguje na muzykę, którą lubi?
Zwróć uwagę na reakcje słuchowe dziecka w wieku 7-12 miesięcy
- Czy odwraca się w stronę źródła dźwięku?
- Czy próbuje naśladować dźwięki wydawane przez innych?
- Czy wskazuje palcem zapytane: „gdzie tata, gdzie mama”?
- Czy umie patrzeć na dorosłych, gdy do niego mówią?
- Czy umie krótko patrzeć na obiekt, o którym mówią dorośli, np. na obrazek?
Zwróć uwagę na ekspresję dziecka w wieku 0-3 miesiące
- Czy głuży, czyli wydaje szczebioczące dźwięki?
- Czy płacze lub krzyczy, by zasygnalizować swoje potrzeby?
- Czy da się odróżnić inny krzyk lub płacz w zależności od potrzeb dziecka?
- Czy używa innych dźwięków, które są reakcją na otoczenie? (np. pisków)
Zwróć uwagę na ekspresję dziecka w wieku 4-6 miesięcy
- Czy gaworzy, czyli wypowiada różne sylaby próbując zagadywać do najbliższych?
- Czy odpowiada gaworzeniem, gdy jest zagadywane?
- Czy ożywia się, macha rączkami i nogami, gdy jest zagadywane?
Zwróć uwagę na ekspresję dziecka w wieku 7-12 miesięcy
- Czy gaworzy powtarzając wielokrotnie te same sylaby: ma-ma-ma-ma, ba-ba-ba-ba, ta-ta-ta-ta, da-da-da itd.?
- Czy wykorzystuje dźwięki, mimikę, gest, by zwrócić na siebie uwagę lub coś zakomunikować, zainteresować czymś otoczenie?
- Czy pojawiają się pierwsze słowa wypowiadane świadomie: „mama, tata”?
Pierwsze słowa
Wszyscy na nie bardzo czekają, a najbardziej na te wypowiedziane ze świadomością, intencją zawołania, zwrócenia uwagi na siebie. Pierwsze wypowiadane przez dziecko słowa zazwyczaj są nieświadome, czyli dziecko nie wie, jakie one niosą znaczenie. Dopiero z czasem uczy się, że coś znaczą i wywołują reakcję otoczenia. Maluch uczy się, że gdy wypowie mama, to mama zareaguje, ucieszy się, odpowie, zaspokoi jego potrzebę. Tak rodzi się świadoma komunikacja.
Gaworzenie i głużenie
To dwa różne, aż bardzo ważne etapy w rozwoju mowy.
Głużenie
Jako jeden z kamieni milowych w rozwoju mowy pojawia się przed gaworzeniem. Polega na wydawaniu przez dziecko przypadkowych dźwięków (samogłosek, spółgłosek – najczęściej tylnojęzykowych, lub ich połączeń. Te dźwięki są treningiem aparatu mowy i nie stanową świadomej, intencjonalnej komunikacji. Jednak ta zabawa dźwiękiem jest bardzo ważnym etapem w rozwoju mowy.
Głużenie pojawia się koło 2-3 miesiąca życia dziecka i zanika około 6 miesiąca. Co ciekawe, głużą również dzieci niesłyszące.
Gaworzenie
Gdy zaniknie głużenie wyostrz uwagę i „wypatruj” gaworzenia. Nie pojawi się ono od razu, ale w okolicach szóstego miesiąca życia. Ma ono inny charakter niż głużenie. Gaworzenie to intencjonalne wydawanie dźwięków przez malucha, dziecko w ten sposób nie tylko bawi się dźwiękiem, ale próbuje wejść z otoczeniem w świadomą interakcję.
Fazy rozwoju mowy w pierwszym roku życia
- Faza krzyku (1 miesiąc życia)
- Głużenie (między 2 a 6 miesiącem)
- Gaworzenie (od około 6 miesiąca do około 10 miesiąca życia)
- Faza wokalizacji (między 10 a 12 miesiącem)
Poobserwuj swojego malucha i spróbuj odpowiedzieć na pytania zadane w pierwszej części artykułu. Jeśli na większość z nich odpowiedź brzmi „tak” nie ma powodu do niepokoju! Jeśli coś Cię zastanawia w rozwoju mowy malucha, nie zwlekaj, tylko poszukaj logopedy.
